Việc hiểu rõ được chứng khoán cơ sở, chứng khoán phái sinh là gì cũng sẽ giúp các nhà đầu tư chứng khoán có được những định hướng đầu tư hiệu quả nhất. Theo dõi bài viết dưới đây về ví dụ về chứng khoán phái sinh để hiểu rõ hơn về chứng khoán phái sinh nhé.
1. Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh (derivative) là một công cụ tài chính mà giá trị của chúng phụ thuộc vào giá của tài sản cơ sở.
Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh có thể là hàng hóa như dầu thô, vàng, bạc, hay nông sản hoặc cũng có thể là các tài sản tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, hoặc cũng có thể là chỉ số chứng khoán, lãi suất…
Khi giá của các sản phẩm trên thay đổi thì chứng khoán phái sinh của loại tài sản đó cũng thay đổi. Do đó, việc định giá công cụ tài chính phái sinh khó khăn hơn so với các công cụ tài chính khác.
2. Các loại chứng khoán phái sinh
Có nhiều loại công cụ phái sinh khác nhau và mỗi công cụ lại có đặc điểm khác nhau:
| Hợp đồng kỳ hạn (Forward) | Hợp đồng tương lai (Future) | Hợp đồng quyền chọn (Option) | Hợp đồng hoán đổi (Swap) | |
| Khái niệm | Là hợp đồng thỏa thuận cam kết mua bán giữa các bên về một số lượng tài sản cơ sở nhất định theo một mức giá đã được xác định tại thời điểm ấn định trước trong tương lai | Là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán | Hợp đồng quyền chọn cho phép nhà đầu tư sở hữu nó có quyền mua hoặc bán một tài sản cơ sở với mức giá ấn định trước đó hoặc mức giá được xác định trong tương lai. | Hợp đồng giao dịch giữa hai bên, bao gồm một giao dịch mua và một giao dịch để trao đổi một dòng tiền. Các dòng tiền được tính toán dựa trên một số nguyên tắc nhất định |
| Đặc điểm | – Thanh toán giao dịch này sẽ diễn ra theo thời gian được thỏa thuận trong hợp đồng. – Không có sự tham gia của tổ chức trung gian. – Các bên tham gia không mất phí | – Giá chuyển giao tài sản cơ sở thay đổi theo giá trị trường hàng ngày. – Có tính thanh khoản cao hơn sơ với hợp đồng kỳ hạn. – Hai bên tham gia hợp đồng phải ký quỹ tại sở giao dịch để đảm bảo khả năng thanh toán hợp đồng. – Giá trị của hợp đồng tương lai được xác định hàng ngày theo thị trường | – Công cụ tài chính duy nhất cho phép người mua nó có quyền chứ không phải có nghĩa vụ. – Quyền chọn là tài sản chính nên nó có giá trị – Giá cả trên thị trường cơ sở là căn cứ xác định giá trị của HĐQC. | – HĐHĐ thường được giao dịch bên ngoài các thị trường giao dịch tập trung. – HĐHĐ không thể được mua bán trao đổi như các loại chứng khoán hay hợp đồng khác, mà chúng thực sự là những hợp đồng riêng biệt giữa hai bên xác định. |
3. Ví dụ về chứng khoán phái sinh chiều tăng giá
Dưới đây là ví dụ về chứng khoán phái sinh chiều tăng giá với tài sản nông sản là Gạo:
Ông A thỏa thuận mua gạo của ông B với những điều kiện sau:
- Giá 25.000 vnđ/1kg, số lượng mua là 10 tấn. Tổng tiền phải trả là 250 triệu cho 10 tấn gạo
- Kỳ hạn hợp đồng là 2 tháng.
- Ông A đặt cọc trước cho ông B số tiền 30 triệu, sau 2 tháng khi đến ngày giao dịch ông A phải trả nốt 220.000.000 vnđ tiền mua 10 tấn gạo .
Nhưng sau 2 tháng đến ngày thỏa thuận thì giá Gạo tăng lên 30.000 vnđ/ 1kg (Giá cho 10 tấn gạo hiện tại là 300 triệu vnđ).
Nhưng ông A chỉ phải trả cho ông B với mức giá là 25.000 vnđ/ 1kg như đã ký kết(Tức tổng 250 triệu vnđ)
Như vậy ông A đã kiếm được 50 triệu khoản lời từ việc mua hợp đồng tương lai với tài sản là Gạo.
4. Ví dụ về giao dịch chứng khoán phái sinh chiều giảm giá (Chiều bán khống)
Khi ông A biết khả năng cao giá gạo sau 2 tháng nữa sẽ giảm, vậy làm sao để ông A có lợi nhuận từ sự giảm giá đó?
Dưới đây là ví dụ về chứng khoán phái sinh chiều giảm giá với tài sản nông sản là Gạo:
Ví dụ: Giá gạo hiện tại là 25.000 vnđ/ kg sẽ giảm xuống 20.000 vnđ/kg sau 2 tháng sau.
Ông A làm theo cách sau:
- Ông A đi vay 10 tấn gạo (Sàn giao dịch cho ông A vay) với giá 25.000 vnđ/1kg (Vay mượn được thống nhất qua hợp đồng chứ không phải vay tài sản thực)
- Sau đó ông A thỏa thuận bán cho ông B 10 tấn gạo với giá 25.000 vnđ/ kg. Ông A thu được 250 triệu đồng từ việc bán Gạo.
- Sau 2 tháng như đúng phân tích giá gạo giảm xuống 20.000 vnđ/1 kg. Ông A thu mua lại 10 tấn gạo(tổng tiền là 200 triệu) để trả lại cho sàn giao dịch vì trước đã vay 10 tấn gạo.
Như vậy ông A đã có lợi nhuận 50 triệu từ việc phân tích đúng giá gạo giảm.
Trên đây là một số thông tin chi tiết về ví dụ về chứng khoán phái sinh. Hy vọng với những thông tin đã cung cấp sẽ giúp bạn hiểu thêm về vấn đề trên.
